1.3.1 Politik
Dalam sistem pentadbiran tradisional, negeri dikuasai oleh
sultan. Namun dengan pelantikan Residen
British, sultan tidak lagi berkuasa mutlak dan pembesar-pembesar hampir
kehilangan peranan mereka. Namun, tidak
dinafikan bahawa keamanan berjaya dipulihkan.
Pendudukan Jepun telah memberi kesedaran politik kepda masyarakat
tempatan untuk mencapai kemerdekaan. Ini
kerana Jepun menggunakan propaganda ‘Asia untuk Orang Asia’. Orang Melayu untuk mendapat peluang dan
pengalaman dalam bidang pentadbiran. Ini
memberi keyakinan kepada mereka untuk mentadbir negara sendiri. Masyarakat tempatan juga mendapat kesedaran
tentang kelemahan kuasa pihak British.
Kekuatan British selama ini telah tercabar apabila dikalahkan oleh
sebuah kuasa Asia. Pendudukan Jepun
telah melahirkan semangat nasionalisme di kalangan masyarakat tempatan. Kaum Cina juga kian aktif berpolitik dengan
menyertai Parti Komunis Malaya (PKM) kerana parti ini secara jelas menentang
Jepun. Parti ini juga berfungsi untuk
menjaga dan membela nasib orang Cina yang tertindas.
1.3.2 Ekonomi
Negeri-negeri yang terbabit mula mencapai kemajuan kerana
pelaburan semakin giat ekoran perkembangan perusahaan bijih timah dan
tanaman-tanaman lain seperti kopi dan getah.
Selain itu, akibat kemasukan buruh yang ramai untuk bekerja di
sektor-sektor ekonomi moden, petempatan-petempatan mula berkembang dan
memunculkan perbandaran. Namun di
sebalik kebaikannya, berlaku ketidakseragaman pengagihan kekayaan antara negeri
dan wilayah atau kawasan di dalam sesebuah negeri itu sendiri. Sumber dan hasil ekonomi dimonopoli oleh
pelabur-pelabur Barat sedangkan kaum peribumi ketinggalan.
Pada zaman pemerintahan Jepun pula, Tanah Melayu mengalami
kemerosotan ekonomi pada peringkat individu dan keluarga. Harta benda terpaksa dibelanjakan untuk
memperoleh makanan dan keperluan lain.
Perusahaan bijih timah dan getah yang pesat sebelum ia merosot dan
hampir terhenti ekoran daripada kerosakan dan kemusnahan yang berlaku pada
lombong, ladang dan kilang. Kerosakan
ini disebabkan serangan Jepun untuk menakluki Tanah Melayu. Banyak barang keperluan utama tidak
diperolehi seperti tekstil dan ubat-ubatan.
Ini menyebabkan barang-barang keperluan menjadi mahal dan tidak mampu
dimiliki oleh orang ramai. Nilai mata
wang negara turut jatuh dengan teruk.
Mata wang ‘daun pisang’ yang diperkenalkan oleh Jepun tidak bernilai
kerana percetakannya yang tidak terkawal.
1.3.3 Sosial
Kesan peninggalan penjajah Portugis ialah kelahiran
masyarakat Serani hasil perkahwinan antara orang Portugis dengan penduduk
tempatan, pengenalan tulisan rumi (roman) dan penyerapan perkataan daripada
bahasa Portugis ke dalam bahasa Melayu seperti jendela, almari, tuala, garpu
dan lain-lain.
Pembangunan ini tergambar dengan wujudnya perkembangan
infrastruktur seperti sistem jalan raya dan jalan kereta api, di samping
infrastruktur lain seperti pusat kesihatan, bekalan air, elektrik, pos dan
telegraf.
Semasa pemerintahan Jepun, pendudukan Jepun telah memberi
kesan yang mendalam di hati penduduk Malaysia.
Antaranya ialah:
a) Penindasan
terhadap orang Cina
b) Ramai penduduk
yang terpaksa menjadi buruh paksa
c) Negara
mengalami kekurangan beras
d) Penduduk
menghadapi masalah kesihatan
e) Layanan Jepun
yang berat sebelah
